Khi nhắc đến yoga, hầu hết mọi người thường nghĩ đến các tư thế, kỹ thuật thở hay thiền định. Tuy nhiên, nguồn gốc của yoga còn sâu xa hơn nhiều so với những chuyển động trên thảm tập. Theo Yoga Sutras của Patanjali, những bước đi đầu tiên trên con đường yoga không phải về sự dẻo dai hay thăng bằng—mà là về cách chúng ta sống cuộc đời mình. Đây chính là Yamas và Niyamas, nền tảng đạo đức của yoga. Cùng tìm hiểu với Olaben nha!
Yamas và Niyamas là gì?
Yamas và Niyamas là hai nhánh đầu tiên trong Tám nhánh của Yoga, được Patanjali mô tả như một bản đồ dẫn đến sự trưởng thành tinh thần và giác ngộ.
- Yamas là những kỷ luật đạo đức — những nguyên tắc hướng dẫn cách chúng ta tương tác với thế giới xung quanh.
- Niyamas là những thực hành cá nhân — giúp ta rèn luyện kỷ luật, nuôi dưỡng sự tự nhận thức và hòa hợp nội tâm.
Kết hợp lại, chúng tạo nên một khuôn khổ để sống một cuộc đời chánh niệm, có đạo đức và đầy mục đích — cả trên thảm tập lẫn trong đời sống hằng ngày.
Năm Yamas: Kỷ luật đạo đức
Yamas khuyến khích chúng ta sống một cách có ý thức và tôn trọng, hòa hợp với bản thân, người khác và thế giới xung quanh. Đây là những nguyên tắc đạo đức giúp ta nuôi dưỡng lòng từ bi, sự trung thực và cân bằng trong cuộc sống hằng ngày.
1. Ahimsa (Không bạo lực)
Ahimsa là thực hành không gây hại trong suy nghĩ, lời nói và hành động. Nó vượt ra ngoài việc tránh bạo lực thể chất — còn bao gồm sự tử tế trong giao tiếp, lòng từ bi với động vật và cả tình yêu thương bản thân. Thực hành ahimsa có nghĩa là chọn kiên nhẫn, đồng cảm và tôn trọng trong mọi tình huống.
2. Satya (Chân thật)
Satya mời gọi chúng ta sống một cách chân thực và nói năng với sự chính trực. Chân thật đòi hỏi sự tỉnh thức: không dùng lời nói để làm tổn thương, và cân bằng giữa trung thực với lòng từ bi. Trong thực hành, Satya có nghĩa là hành động của bạn phù hợp với giá trị của bạn để cuộc sống phản ánh đúng con người thật của bạn.
3. Asteya (Không trộm cắp)
Asteya không chỉ là không lấy của cải vật chất — mà còn là tôn trọng thời gian, năng lượng và ý tưởng của người khác. Bằng cách thực hành Asteya, chúng ta nuôi dưỡng lòng biết ơn với những gì mình có và giảm bớt sự ganh tị hay khao khát không ngừng. Nó khuyến khích chúng ta sống rộng lượng và công bằng trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.
4. Brahmacharya (Sử dụng năng lượng đúng cách)
Thường được hiểu là sự điều độ, Brahmacharya liên quan đến việc sử dụng năng lượng một cách khôn ngoan. Truyền thống gắn nó với tiết dục, nhưng trong đời sống hiện đại, nó có thể được hiểu là bảo tồn năng lượng thể chất, tinh thần và cảm xúc thay vì lãng phí vào sự quá độ. Nó nhắc nhở chúng ta tập trung nguồn lực sống cho những điều thực sự nuôi dưỡng sự phát triển và cân bằng.
5. Aparigraha (Không tham lam)
Aparigraha dạy ta buông bỏ lòng tham, sự dính mắc và ham muốn không ngừng. Bằng cách không tích trữ, chúng ta giải thoát bản thân khỏi gánh nặng của của cải và nỗi sợ mất mát. Yama này mời gọi ta sống giản dị, trân trọng những gì đã có và nuôi dưỡng sự mãn nguyện.
Năm Niyamas: Thực hành cá nhân
Niyamas là những kỷ luật nội tâm hướng dẫn ta đến sự tự nhận thức, trưởng thành cá nhân và sức mạnh tinh thần. Chúng tập trung vào việc nuôi dưỡng những thói quen tích cực giúp ta sống minh triết và có mục đích.
1. Saucha (Thanh tịnh)
Saucha đề cập đến sự thanh khiết của thân, tâm và môi trường. Nó có thể là giữ không gian sống sạch sẽ, ăn uống lành mạnh và thanh lọc những suy nghĩ tiêu cực. Thực hành này giúp loại bỏ sự xao nhãng, tạo không gian cho sự minh mẫn và bình an.
2. Santosha (Mãn nguyện)
Santosha khuyến khích chúng ta tìm thấy lòng biết ơn và sự bình an trong khoảnh khắc hiện tại. Thay vì không ngừng theo đuổi điều mình chưa có, Santosha dạy ta trân trọng cuộc sống như nó vốn là. Tâm thế này giúp giảm căng thẳng, so sánh và bất mãn.
3. Tapas (Kỷ luật)
Tapas là ngọn lửa nội tâm của kỷ luật, quyết tâm và tự chủ. Đó là ý chí duy trì việc tập yoga, thói quen lành mạnh hay mục tiêu cá nhân ngay cả khi gặp khó khăn. Thực hành Tapas giúp ta xây dựng sức mạnh và khả năng chịu đựng cả về thể chất lẫn tinh thần.
4. Svadhyaya (Tự học)
Svadhyaya là sự tự phản chiếu và học hỏi từ các văn bản triết lý. Nó mời ta quan sát suy nghĩ, hành vi và mô thức của mình để trưởng thành trong nhận thức. Viết nhật ký, thiền định và học triết học là những cách để làm sâu sắc thêm thực hành này.
5. Ishvara Pranidhana (Buông bỏ)
Ishvara Pranidhana có nghĩa là buông bỏ cho một sức mạnh cao hơn hay chân lý vũ trụ. Đó là thả lỏng sự kiểm soát, tin tưởng vào dòng chảy của cuộc sống và buông cái tôi. Thực hành này giúp ta nuôi dưỡng sự khiêm nhường, niềm tin và bình an nội tâm.
Tại sao Yamas và Niyamas lại quan trọng?
Yoga không chỉ là chuỗi động tác hay kỹ thuật thở — nó là một cách sống với sự tỉnh thức, chính trực và lòng từ bi. Yamas và Niyamas quan trọng vì chúng là nền tảng cho mọi thực hành yoga khác. Không có chúng, yoga dễ trở thành một bài tập thể chất đơn thuần, tách rời khỏi mục đích thật sự là sự tự nhận thức và biến đổi nội tâm.
- Mang lại cân bằng: Yamas và Niyamas giúp ta điều chỉnh hành động phù hợp với giá trị, đảm bảo sự nhất quán giữa suy nghĩ, lời nói và hành động. Điều này tạo ra sự ổn định và bình an nội tâm.
- Đào sâu thực hành: Khi sống có đạo đức, việc thiền định, hít thở và asana trở nên mạnh mẽ hơn. Một tâm trí kỷ luật và từ bi sẽ dễ dàng tập trung và tiến đến sự sáng tỏ.
- Tạo ra sự hòa hợp: Những nguyên tắc này hướng dẫn cách ta đối xử với người khác và chính bản thân mình. Thực hành bất bạo lực, chân thật và mãn nguyện giúp nuôi dưỡng mối quan hệ lành mạnh, giảm xung đột và tôn trọng lẫn nhau.
- Đem lại sự biến đổi: Quan trọng nhất, Yamas và Niyamas khuyến khích ta mang yoga ra khỏi thảm tập và vào đời sống hằng ngày. Khi áp dụng chúng thường xuyên — trong công việc, các mối quan hệ hay sự phát triển cá nhân — yoga trở thành một cách sống thực sự.
Tóm lại, Yamas và Niyamas biến yoga thành một lối sống. Chúng nhắc nhở ta rằng mục tiêu không chỉ là sự dẻo dai thể chất, mà còn là sức mạnh cảm xúc, sự minh mẫn tinh thần và tự do tâm linh.
Làm thế nào để áp dụng Yamas và Niyamas vào đời sống hằng ngày
Hiểu Yamas và Niyamas là bước đầu tiên — nhưng sự biến đổi thật sự đến khi chúng ta đưa chúng vào thói quen hằng ngày. Bạn không cần phải thành thạo tất cả ngay lập tức. Thay vào đó, hãy đưa chúng vào cuộc sống một cách nhẹ nhàng và đều đặn:
- Bắt đầu từ những điều nhỏ: Chọn một Yama hoặc Niyama để tập trung mỗi tuần. Ví dụ, bạn có thể bắt đầu với Ahimsa (không bạo lực) bằng cách thực hành lời tự nhủ tích cực hơn hoặc chọn những hành động từ bi hơn với người khác. Theo thời gian, những nỗ lực nhỏ này sẽ tạo ra thay đổi bền vững.
- Viết nhật ký đều đặn: Việc viết lách là cách mạnh mẽ để theo dõi sự tiến bộ. Mỗi ngày, hãy phản ánh xem nguyên tắc đó xuất hiện thế nào trong suy nghĩ, thói quen hay tương tác của bạn. Bạn có thực hành Satya (chân thật) trong cuộc trò chuyện nào không? Bạn có nhận ra sự chống đối với Santosha (mãn nguyện) khi điều gì đó không như ý không?
- Thực hành chánh niệm: Chú ý đến những khoảnh khắc bạn cần dừng lại và điều chỉnh hành vi. Điều này có thể là hít thở trước khi phản ứng, chọn kiên nhẫn thay vì bực bội, hoặc kiểm tra bản thân trước khi đưa ra quyết định.
- Kết nối với cộng đồng: Sự phát triển dễ dàng hơn khi được chia sẻ. Hãy tham gia lớp yoga, hội thảo hoặc nhóm học tập nơi những nguyên tắc này được thảo luận. Chia sẻ với người khác về thách thức và nhận thức của bạn có thể truyền cảm hứng để duy trì cam kết.
- Đưa ra ngoài thảm tập: Nhớ rằng yoga không chỉ diễn ra trong lớp học. Áp dụng Tapas (kỷ luật) trong công việc, Aparigraha (không tham lam) khi mua sắm, hoặc Saucha (thanh tịnh) trong không gian sống. Những lựa chọn nhỏ hằng ngày sẽ dần thay đổi lối sống của bạn.
Bằng cách áp dụng Yamas và Niyamas trong đời sống, bạn biến những khoảnh khắc bình thường — như nấu ăn, đi lại hay trò chuyện khó khăn — thành cơ hội để phát triển, cân bằng và kết nối sâu sắc hơn với bản thân và thế giới xung quanh.
Kết luận
Yamas và Niyamas không chỉ là những khái niệm cổ xưa — chúng là công cụ vượt thời gian giúp ta sống với sự chính trực, lòng từ bi và tỉnh thức. Khi tích hợp những giáo lý này vào đời sống, yoga không còn chỉ là điều chúng ta làm, mà là điều chúng ta thể hiện.
Dù là chọn đồ tập yoga nữ thân thiện với môi trường thể hiện tinh thần Aparigraha (không tham lam) hay mặc trang phục gợi nhắc sự chánh niệm trong từng chuyển động, thì ngay cả những lựa chọn về trang phục cũng có thể biểu hiện những nguyên tắc này ra bên ngoài.
